शिक्षक प्रमुखको लापारवाहीको कारण बेहाल अवस्थामा चम्पामाया प्रथमिक पाठशाला

कालेबुङ, 6 अप्रेल।
पहाड़को प्रथमिक पाठशालाहरु एका एक बन्द हुनुमा सरकार पक्ष दोषी छ कि शिक्षक-शिक्षिकाहरुको लापारवाही? किन दार्जीलिङ पहाड़को शैक्षिक स्तर दिनोदिन खस्किन्दै गइरहेको छ? प्रथमिक शिक्षा बाल-बालिकाहरुको निम्ति महत्तवपूर्ण हुँदा-हुँदै पनि किन आजसम्म पहाड़को शिक्षा व्यवस्थामा सुधार आउन सकिरहेको छैन? गुनणस्तरीय शिक्षाको सोच राख्ने हरेकलाई हालमा यी प्रश्नहरुले सताइरहेको छ।

तर, पहाड़को शिक्षा व्यवस्था दिनोदिन झुर बन्दै जानुमा  पाठशाला सञ्चालन समिति अनि शिक्षक प्रमुखहरु जिम्मेवार रहेको कुरा  खुलासा भएको छ। कालेबुङ महकुमाको भालुखोप ग्राम पञ्चायतमा अवस्थित छ "चम्पामाया निम्न वुनियादी प्रथमिक पाठशाला। सन्‌ 1957 सालमा स्थापित उक्त पाठशालाको वर्तमान बेहाल अवस्थाले जो कोहीलाई पनि स्कूल सञ्चालन समिति अनि स्कूल प्रमुखलाई प्रश्न गर्न बाध्य बनाउँछन्‌। वर्ष 2013देखि शिक्षक प्रभारी भीम छेत्रीको देखरेकमा रहेको उक्त स्कूलले विद्यार्थीहरुको भविष्यमात्र बिगारेको छैन तर, दार्जीलिङ पहाड़को प्रथमिक पाठशालाहरुको पनि बदनाम गरिरहेको छ। कृषक कल्याण सङ्गठनका सचिव विष्णु छेत्रीको साथमा आज हिमालय दर्पणलेे उक्त पाठशालाको आकसमिक भ्रमण गरेको थियो। यस पाठशालामा सचिव छेत्रीले पार्थमिक स्तरको पढाई गरेका छन्‌। तर, स्कूलको वर्तमान अवस्थादेखि उनी खुशी छैनन्‌। किन कि दुइ वर्षको अन्तरालमा विद्यार्थीहरुको संख्या घटेर 2 सयदेखि 7 मा पुगेको छ।  18 फरवरीदेखि स्कूल शुरु भएता पनि हालसम्म स्कूलमा मध्यान्न भोजन पाकेको छैन। यसै घटनाको निरिक्षण गर्न सङ्गठनका सचिव छेत्री चम्पामाया निम्न वुनियादी प्राथमिक पाठशाला पुगेका थिए। शिक्षक प्रमुख भीम छेत्री रक्सी पिएर झुर थिए। "सर किन स्कूलमा मिड-डे मिल पाक्दैन?' छेत्रीको प्रश्न थियो। प्लास्टीकको चौकिमा हल्ली रहेका शिक्षक प्रमुख भीम छेत्रीले उतर दिए "पकाउनेहरु आउँदैनन्‌।' यता, मध्यान्न भोजन पकाउने हर्केमाया अनि गंगा छेत्री भन्छन्‌ "सरले कुनै दिन पनि बोलाएनन्‌।' शिक्षक प्रमुखले भोजन पकाउने निर्देश दिने हुन्‌ कि कर्मचारीहरुले आफू खुशी पकाउनु पर्ने हो यसै विबादले विद्यार्थीहरुले एक महिना अघिदेखि मध्यान्न भोजन खान पाएका छैनन्‌। हर्कमायाले भन्छिन्‌ "स्कूल 18 फरवरीमा लागेको हो। 4 अप्रेलको दिन मात्र  सरले बोलाउनु भयो। तर स्कूलमा पकाउनको निम्ति ग्यास चुलाको व्यवस्थापन छैन।' विगत वर्ष पनि पाठशालामा केवल दाल र भातमात्र पाकेको दुवै कर्मचारीहरुले खुलासा गरे। त्यसो भए विद्यार्थीहरुलाई हप्तमा एकचोटी अण्डा अनि मासु ख्वाउने पैसा कसको खल्तीमा पस्यो त ? एक महिनादेखि मध्यान्न भोजन नपाक्दा चालम, दाल, आलु प्याज कुहुएको अवस्थामा छ। त के अब विद्यार्थीहरुलाई कुहुएकै चामल ख्वाउने़?   यो नष्ट भएको खाध्य समाग्रीहरुको भरपाइ कसले गर्ने त?  प्रथमिक पाठशालाहरुमा आर्थिक रुपले विपन्नवर्गका विद्यार्थीहरु पढन आउँछन्‌।  विद्यार्थीहरुको संख्या किन घट्यो भन्ने प्रश्न गर्दा शिक्षक छेत्रीको सोझो जवाब छ "छेवैमा नर्सरी स्कूल छ।' तर, उनी बुझ्दैनन्‌  अविभावकहरु किन नर्सरी स्कूल पढाउन बध्य छन्‌। स्कूलको पाचौ श्रेणीमा केवल एकजना विद्यार्थी छन्‌। उनी आज स्कूल आएनन्‌ पाचौ श्रेणी बन्द छ। हालमा विद्यार्थीहरुको कुल संख्या 28 छ तर, आज 7 जनामात्र उपस्थित थिए।  स्कूलमा कुनै प्रकारको अनुशासन छैन न त सञ्चालन समिति नै सक्रिय छ। महिनौसम्म मध्यान्न भोजन नपाक्दा पनि सञ्चालन समिति मौम छ। गाउँलेहरु भन्छन्‌ "भीम सरले स्कूल खतम पाऱ्यो।' वर्ष 2013 मा पनि मध्यान्न भोजन काण्डले गर्दा स्कूल बैठकमा नै अनिभावकहरुले बबाल मच्चाएका थिए। विद्यार्थीहरुको अण्डा कसले खॉंदैछ भन्ने प्रश्न चुलिएको थियो। तर, करीब दुइ वर्ष पछि आज पनि स्कूलको अवस्थामा सुधार आएको छैन। चम्पामाया आफ्नो घर छेउको स्कुल रहेको तबाउँदै विष्णु छेत्री भन्छन्‌ "यहॉं धेर भोकोपेट नानीहरु आउँछन्‌।' विद्यार्थीहरुलाई ब्यालेन्स डाइट दिनको निम्ति नै भारत सरकारले मध्यान्न भोजन परियोजना शुरु गरेको होतर यस स्कूलका विद्यार्थीहरुले ब्यालेन्स डाइट होइन दाल भात पनि खान पाएका छैनन्‌। "सरकारले नियमित रुपमा पैसासाथै सहुलियतहरु दिइरहेको छ' उनले भने "तर आजसम्म यस स्कूलमा भने विद्यार्थीहरुले ड्रेस किन्ने पैसा पाएका छैनन्‌।' स्कूललाई पिउने पानीको निम्ति 1.5 लाख रुपिया प्राप्त भएको थियो। तर, विद्यार्थीहरु महिनौदेखि सिन्टेक्समा जमेको पानी पिउन वाध्य छन्‌। पिउने पानीबाट 90 प्रतिश्त रोग लाग्ने हुनाले  विष्णु छेत्रीले सिन्टेक्सको पिउने पानी जॉंचको निम्ति लिएका छन्‌। विजुलीको बील नतिर्दा स्कूल ऋृणमा डुबेको छ। "शिक्षक प्रमुखको अवस्था नै ठीक छैन' उनले भने "भारप्राप्त सभासद रोशन गीरिले भीम सरलाई हटाउनु पर्छ।' यो घटनलाई चुनाउसॅंग जोड्‌दै उनले चुनाउ प्रचारको अवधि उम्मेद्वारहरुले प्रथमिक पाठशालाहरुको पनि भ्रमण गर्नु पर्ने आह्लान गरे। बाल हित अनि शिक्षा व्यवस्थामाथि काम गरिरहेको गैरसरकारी संस्थाहरुको नजरमा यस्ता प्राथमिक पाठशालाहरु नपर्नु पनि दुर्भाग्य नै हो। पाठशाला भित्रै शिक्षादेखि बञ्चित बनेका विद्यार्थीहरुको हितमा कुन संस्थाले काम गर्ने?  मध्यान्न भोजनको अभावमा अनाहारको शिकार बनिरहेका नानीहरुको पक्षमा कुन एनजीओ अघि आउने?  यस्ता गम्भीर प्रश्नहरुले घेरिएको छ दार्जीलिङ पहाड़को प्रथमिक शिक्षा व्यवस्थालाई। शिक्षा अनि खाध्य प्रत्येक विद्यार्थीहरुको जन्मसिद्ध अधिकार रहेको बताउँदै छेत्रीले दोषी सञ्चालन समिति अनि शिक्षक-शिक्षिकाहरु विरुद्ध विभागले कार्वाही गर्नु पर्ने माग गरेका छन्‌। उनले भने "भीम सर हटाउ स्कूल बचाउ, अब आन्दोलन गर्नेछौ।'

Read More

“पिरती आफै हुँदोर’छ” प्रेमको मूल्य स्थापित गर्ने हूक्यर्सको प्रयास"

कालेबुङ, 14 फरवरी।

समाजमा मनवीय प्रेमको मूल्य फर्काइल्याउन हूक्यर्सले भेलेनटाइन डेलाई आज विशेष प्रकारले पालन गरेको थियो। हुन त हूक्यर्सले प्रत्येक वर्ष नै प्रेम दिवस पालन गर्दै आइरहेको हो। तर, यस चोटी भने उक्त संस्थाले समाजका हरेक तपकाका व्यक्तीत्वहरुलाई लिएर प्रेम दिवस पालनको व्यवस्था मिलाएको थियो।

कार्यक्रम यहाँको बाह्रा माइलमा अवस्थित रौनक गेस्ट हाउसमा सम्पन्न भएको थियो। आजको कार्यक्रममा एसयुएमआइ स्कूलका उपाप्राचार्य जायोन लेप्चा, भूतपूर्व फूटबल खेलाड़ी उर्गेन लामा, दृष्टी प्रोडक्सनका निर्देशक अजय अग्रवाल, वेबल कमप्युटर सेन्टरका निर्देशक राजीव चाचन, वरिष्ठ नागरिक गर्जमान राई, हूक्यर्सका संस्थापक एरोन योञ्जन, केटीभीका निर्देशक नरेन्द्र तामाङ, युवा कवि मनोज बोगटी आदिको विशेष उपस्थिति रहेको थियो।  “पिरती आफै हुँदोर’छ” भन्ने थिम राखेर यसचोटी हूक्यर्सले पुरानो प्रेम प्रथा र रोमान्सहरुलाई मञ्चमा उतार्ने प्रयास गरेको थियो। कार्यक्रम शुरू हुन अघि ओपन मञ्चमा 80को दशकको रोमान्टीक गीतहरु बजिरहेको थियो। यसै बीच हूक्यर्सका कलाकारहरु निशा अनि टासी राईले गाउन शुरु गरे “गजबका हे दिन देखो जरा”। सुरीलो स्वरको यो डुएट प्रस्तुतीले कार्यक्रममा उपस्थित बनेका सबैलाई केहीबेर भावुक बनाएको थियो। उपस्थित अतिथिहरु अनि युवाहरुको भावुक्तालाई आकर्षण गर्न मञ्चमा चड़ेका थिए कवि प्रदीप लोहागुण। उनले भेलेनटाइन डेको एतिहासिक पक्ष खुलाउन पौराणीक कथा सुनाए। प्रेममा अधारित रोम राज्यको कथा सुनाइरहेका युवा कवि लोहागुणले आज सम्पन्न गरिएको कार्यक्रमको उद्देश्यबारे प्रकास पार्दै कार्यक्रम सञ्चालन गरेका थिए। आजको युवा पुस्तामा भेलेन्टाइन डेको क्रेज बढ्दो रहेता पनि प्रेमको मुल्य भने जोखिममा रहेको कवि लोहागुणको भनाइ छ। कार्यक्रममा स्वागत सम्बोधन संस्थाका सलहाकार टासी शेर्पाले राखेका थिए। आफ्नो छोटो सम्बोधनमा उनले युवाहरुलाई सम्झौता बिहिन प्रेमको सम्मान गर्नुपर्ने सन्देश दिएका थिए। उनले भने – प्रेममा फाइदा खोजे त्ये व्यवसाय हुन्छ। तर, प्रेम व्यवसाय होइन। कार्यक्रमलाई थप रोचक बनाएको थियो कवि मनोज बोगटी र उनकी पत्नी भक्ती बोगटीमाझको प्रेम प्रसङ्गले। दुवै दाम्पतीमाझ मिडिएटर थिए कवि प्रदीप लोहागुण। युवा एकादेमी पुरस्कार विजेता मनोज बोगटीले भक्तीसँगको बिवहा पुर्वको प्रेमप्रसङ्ग सुनाउँदै आफूले भक्तीलाई लेखेको अन्तीम प्रस्ताव पत्र पढेर सुनाए। बोगटीको अन्तीम प्रस्ताव पत्रको जवाबमा आफूले लेखेको चिठ्ठी भक्तीले पठन गरेकी थिइन्। प्रेम पत्र लेख्न भूलीसकेका युवाहरुका निम्ती मनोज र भक्तीको प्रेम कथा प्रेणादायक अनि रोमान्टीक विषय थियो। अतिथिहरुको  बिवहा अघिको प्रेमिल क्षणहरु मञ्चमा उतार्न आतुर थिए प्रदीप लोहागुण। उनले क्रमैले सिने निर्माता एव निर्देशक बिक्रम पराजुली दाम्पती, फुटबलर उर्गेन लामा दाम्पती, केटिभी निर्देशक नरेन्द्र तामाङ दाम्पती अनि हूर्यर्सका संस्थापक एरोन योञ्जन दाम्पत्यलाई मञ्चमा निमत्याएर पती-पत्नीमाझको परिवारिक अनि प्रेमसङ्ग झिकेका थिए। यता, एसयुएमआइका उपाप्राचार्य जायोन लेप्चाले आफ्नो पूर्व प्रेम कथा सुनाएका थिए। युवाहरूलाई नारी अनि प्रेमको सम्मान गर्नुपर्ने सन्देश दिँदै उनले हूक्यर्सको कार्यक्रमको पनि प्रसंसा गरे। आजको कार्यक्रम अवधी बिवाहित जीवनको 50औँ वर्ष पुरा गरिसकेका गर्जमान राई दाम्पतीलाई संस्थाले भेलेनटाइन कपल अफ दी इयरले सम्मान जनाएको छ। यसरी नै बिवाहित जीवनको 25औँ वर्ष पुरा गरेकोमा फुटबलर उर्गेन लामा दाम्पतीलाई पनि सोही सम्मान प्रदान गरेको छ। कार्यक्रममा उपस्थित बनेका बृद्धहरुलाई हुक्यर्सले अतिथिहरु जायोन लेप्चा अनि उर्गेन लामाको बाहुलीबाट खास्टो प्रदान गरी सम्मान जनाएको थियो। कार्यक्रममा हूक्यर्सका सदस्यहरुको उत्साहजनक उपस्थिति रहेको थियो।

Read More

कालेबुङको भू-भाग 2007 सालको सन्धिले स्पष्ट पारेको छ, राष्ट्र विरोधीको विवाद आफ्नै जातीलाई दोषी बनाउनु मात्र हो - जेबी राई

कालेबुङ, 31 जनवरी।

गोर्खा जनमुक्ति मोर्चा एव जीटीए चिफ बिमल गुरूङले कालेबुङको भू-भाग भुटानको रहेको भन्दै भारत सरकारले यस प्रति पदक्षेप लिने अपिल गरेका थिए।

गुरूङको यस प्रकारको बयान छापामा आउनसाथै दार्जीलिङ पहाड़लगायत राज्यमा नै गुरूङको बयान नयाँ राजनीतिक मुद्दा भएको थियो। यता, हालैमा गठित भएको जन आन्दोलन पार्टीले त गुरूङको बयान राष्ट्र विरोधी रहेको भन्दै केन्द्रीय मन्त्रीहरुसमेतलाई पत्रचार गरिसकेको छ। मोर्चा अध्यक्ष गुरूङको उक्त बयान अनि जापले उक्त बयानलाई राष्ट्री बिरोधी बताए पछि हलसम्म पनि समाजिक सञ्जालमा यस विषयमाथि विभिन्न प्रकारका प्रतिक्रियाहरु देखा परिरहेको छ। आज यसै विषयबारे आफ्नो विचार राख्दै क्रान्तिक्री मार्क्सवादी कम्युनिष्ट पार्टी(क्रामकपा) केन्द्रीय समिति उपाध्य जेबी राईले  यी घटनाहरुले भारतीय गोर्खाहरुलाई  आघात पुग्ने बताएका छन्। "भाइ फुटे बवार लुटे"  भन्ने उखानको उदाहरण दिँदै उनले वर्ष 2007 सालमा भएको भारत-नेपाल सन्धिले कालेबुङ अनि भुटानमाझको लिज प्रथा अन्त भएको बताएका छन्। उनले भने - एक त कालेबुङ भुटानको भू-भाग हो र यसलाई कसरी जिल्ला बनायो भन्ने कुरामा ऐतिहासिक, राजनीतिक र प्रशासनिक हिसाबले एकै ठाउँमा छ। सन् 1949 को भारत-नेपाल सन्धिको बादमा 2007 मा भारत-नेपाल माझ नयाँ सन्धि बनियो। र, यस सन्धिले कालेबुङको लिजको कुरा समाप्त भएको छ भन्ने कुरा नै मैले बुझेको छु। उक्त सन्धिले लिज प्रथा अन्त भएको दावी गर्दै उनले जीटीए चिफ गुरूङलाई प्रश्न उठाएका छन्। उनले भने - बिमल गुरूङले कहाँबाट चै यो भुटानकै पर्छ र लिजको पैसा तिर्दैछ भन्ने कुरा थाहा पाए?  यो कुरा कुन सन्धिमा कहिले उल्लेख भएको छ?  2007 सालको सन्धिले भू-भाग विवादको कुरा अन्त भएको बताउँदै उनले जीटीए चिफ गुरूङको बयानलाई भने राष्ट्र विरोधी नरहेको बताएका छन्। विगतको राजनीतिक इतिहासहरु केलाउँदै उनले भने - यसलाई राष्ट्र विरोधी वयान भनेर भन्न सकिन्दैन। कारण केही दिन अघि विधायकले नै कुरा गर्दै थिए। भारत स्वाधिन हुन भन्दा अघि गोर्खा लीग पार्टीले कस्तो प्रकारको राजनीतिक अड़ान लिएको थियो त्यस बेलाको ब्रिटिस सरकारलाई। स्वधिन्ताको लगतै पछि बलभाई पटेलले नेहरुलाई लेखेको चिठ्ठी, कालेबुङमा नेहरु आउँदा यहाँका गोर्खा लीगहरुलाई नभेटेको कुराहरु विधायकले गर्दै थिए। अब यस्तै कुरा सुवास घिसिङले पनि गरे।  हामीले गोर्खा राष्ट्रीय मुक्ति मोर्चालाई विरोध गर्नुको एउटा कारण चै यो पनि थियो कि घिसिङले नेपालको राजालाई किन चिठ्ठी लेख्यो? भारतीय गोर्खाहरु स्वाधिन भारतको भारतीय नगरिक रहेको बताउँदै उनले छुट्टै राज्य बनिन्छ भने भारतको संविधान अनुसारले बनिने दावी गरेका छन्। विगतको घिसिङ राजनीतिको प्रसङ्ग झिक्दै उनले भने - घिसिङले इंगल्याण्डको रानीलाई चिठ्ठी लेख्ने काम थिएन। यो स्वर्भभौम राष्ट्रको कुरा विदेशमा लैजाने कुनै कारण थिएन त्यो घिसिङको गलती थियो। पछि उनी हेगमा पनि पुगे। र हेगले उनलाई सजिलै भनिदियो। कि भारतको संविधान अन्तर्गत यसमा राजनीतिक समाधान हुनुपर्छ। यी घटनाहरुले त्यस बेला गोरामुमो अध्यक्ष सुवास घिसिङलाई पनि राष्ट्र विरोधीको सज्ञा दिएको उनको भनाइ छ। उनले भने - घिसिङले नेपालको राजालाई, अमेरीकाको प्रेसिडेट्नलाई, चीनको चिएरमेनलाई चिठ्ठी लेख्दा राष्ट्रीय विरोधी कुरा भनथ्यो। तर, समयकालमा यसो भएन उनै सुवास घिसिङलाई राष्ट्रीय शान्ती पुरस्कार प्रदान गरिएको हो। हालैमा एउटा म्याकजिनले भारतीय युग पुरुषहरु मध्ये सुवास घिसिङलाई पनि सम्मान जनाएको छ। घिसिङ राष्ट्र विरोध भएन। मोर्चा अध्यक्ष एव जीटीए चिफ बिमल गुरूङले राजनीतिक अज्ञान्ताको कारण नै यस प्रकारको बयान दिएको हुन सक्ने बताउँदै उनले भने - कालेबुङ भुटानको भू-भाग हो भन्ने सायद उनकोमा तथ्य होला वा सिमित राजनीतिक ज्ञानको कारण उनले यो कुरा भनेको हुन सक्छ।  घिसिङले पनि एक चोटी भारतीय गोर्खाहरुको प्रसङ्गमा गृहमन्त्रीलाई  गोर्खाहरु चै भारतीय नगरिक हुन् कि होइनन् भन्ने प्रश्न उठाएको बताउँदै क्रामकपा नेता राईले गृहमन्त्री चौहानले 1950 अघिको जति पनि भारतीय गोर्खाहरु भारतमा छन् उनीहरु जम्मै भारतीय गोर्खाहरु हुन् भनेर उतर दिइसकेको बताए। यस प्रकारका राजनीतिक घटनाक्रमहरुले आफ्नै जातीलाई नोक्सान पुग्ने बताउँदै उनले भने - हामीले हाम्रै जातीको खोइरो खनेर, उनी चै गलती म चै ठीक भनेर औल्याउने कुरा हुँदैछ। अब मान्छे र पार्टी सबै सुवास घिसिङको उपज हुन । यही मध्ये कतिजना साथीहरु त्यही थिए। नेता तीनै हुन्। त्यो नेताले चै भारतको विरुधी कुरा गऱ्यो। म चै साचो भारतीय हु भन्ने प्रमाण गर्न खोजी रहेकाछन् नेताहरुले । तर, त्यही जनता अघि उता थियो। त्यहीँ जनता यता ल्याए पछि।  अघि चै भारत विरोधी भयो त्यो जनता अहिले चै भारत प्रेमी भयो त  त्यो जनता ?? यस्तो प्रमाण गर्नु हामीले आफैले आफैलाई धेरै दोषी बनाउनु हो। यो मलाई राम्रो लागेको छैन। 

Read More

BHARATIYA GORKHA PARISANGH WRITES TO HOME MINISTRY TO STOP EVICTION OF GORKHAS BY ILP ACTIVISTS IN MANIPUR

Siliguri, August 25, 2015: Disturbed by reports that Gorkhas of Manipur were being forced to leave their homes by activists agitating for the implementation of the Inner Line Permit System in the state, the Bharatiya Gorkha Parisangh has written to Union Minister of State for Home Affairs, Shri Kiren Rijiju, seeking protection for the Gorkhas from forceful eviction.

The Inner Line Permit system, if adopted by the Manipur legislative assembly, will require outsiders to acquire government permission to enter and stay in the state. The activists demanding the IPL system are wrongly describing the state’s Gorkhas as “outsiders”. Rev Dr Enos Das Pradhan, national president of the Bharatiya Gorkha Parisangh, rued that on a day when the Gorkhas across India celebrated Balidan Diwas to commemorate the day when Major Durga Malla had died as a freedom fighter at the hands of the British in 1944, there was news that Gorkhas were facing atrocities in Manipur. The letter to Shri Kiren Rijiju emphasised that there while the Bharatiya Gorkha Parisangh had no objection to the introduction of the Inner Line Permit System in Manipur, the cutoff date for identifying outsiders should be 1972, when the state had been formed. Gorkhas were not outsiders in the state, stated Rev Dr Pradhan. “There is enough evidence to show that Gorkhas had been living in Manipur long before it was created and yet are facing a threat to their lives and properties.” He requested the Union Home Ministry to take immediate steps to stop any forceful eviction of Gorkhas from Manipur. The National Working Committee of the Bharatiya Gorkha Parisangh, which met in Siliguri on August 22, has decided to send an enquiry committee comprising Shri Sukhman Moktan, Shri R. Moktan, Shri Munish Tamang and Shri Bhupendra Adhikari to Manipur to interact with the leadership of the Joint Action Committee that is spearheading the agitation for the ILP. They will apprise the Joint Action Committee of the need to recognise the rights of Gorkhas who have been living in Manipur from a time before it became a state in 1972. A delegation is also likely to meet Shri Kiren Rijiju in New Delhi shortly to discuss the issue of Gorkhas in Manipur vis a vis the ILP.

Read More

नेपाल भुकम्प पीडितको लागी सङ्गीत

कालेबुङ, 23 जुन। (प्रदीप)ः-
78 बर्षको बुढ्यौली ज्यान लिएर कष्टसँग मञ्चमा चढ्दा धेरैलाई लागेको थियो होला, अब उनका दिनहरू गए। तर हारमनियम समातेर जब उनले ‘सम्हालेर राख’ भन्ने गीतबाट आफ्नो प्रस्तुति शुरु गरिन्, कालेबुङको टाउनहलको दर्शकदीर्घमा केहीबेर थप्पडीको आवाज गुञ्जयमान भएको थियो।

यो उमेरमा पनि आफ्ना प्रशंसकहरूलाई निराश नपार्ने उर्जावान गायिका अरू कोही नभएर सुश्री शान्ति ठटाल थिइन्। कालेबुङका कलाकर्मीहरूको समूह फ्रेण्ड्स् फर सोसियल कन्सर्नले नेपालको भुइँचालो पिडीतहरूको निम्ति अर्थसहयोग जुटाउन आयोजना गरेको सांगीतिक कार्यक्रम ‘मेलोडी फर रिमेडी’-मा गीत प्रस्तुत गर्न शनिबार साँझ नै दार्जीलिङबाट आइपुगेकी थिइन्। उनी दशकौंपछि कालेबुङमा आयोजित सांगीतिक कार्यक्रममा सहभागी बनेकी थिइन्। आफ्ना जमानाकी एक लोकप्रिय गायिकालाई यतिका बर्षपछि सुन्न र हेर्न टाउनहलमा धेरै संख्यामा पाका मानिसहरूको उपस्थिति थियो तर उनका कालजयी गीतहरूले युवा पुस्ताका दर्शक-श्रोताहरू पनि मञ्त्रमुग्ध नभइ रहन सकेनन्। सुश्री ठटालले यस दिन सम्हालेर राख, आँधीहुरीले, मायाले सम्झ्यो कि कसोलगायतका गीतहरू गाएर आफ्ना प्रशंसकहरूलाई मुग्ध पारेकी थिइन्। उनलाई आयोजन समितिले प्रशस्तिपत्र प्रदान गरी अभिनन्दन पनि जनाएको थियो। नेपालका भुइँचालोपिडीतहरूको निम्ति कालेबुङका कलाकर्मीहरूको तर्फबाट पनि सहयोग गर्न यो कार्यक्रमको आयोजना गरिएको थियो। साहित्य, संगीत, पत्रकारिता, नाटक र सिनेमा क्षेत्रसँग जोडिएका मानिसहरूको तत्परतामा आयोजित कार्यक्रमको मूल उद्देश्य नेपालका भुइँचालो पिडीतहरूलाई सहयोग गर्ने रहेको भए पनि यसले अरू उद्देश्यहरूको पनि परिपूर्ति गरेको थियो। कार्यक्रममा सुश्री शान्ति ठटाललगायत डूवर्सको बाणी व्याण्ड अनि गायक पुष्पण प्रधान, काठमाण्डौबाट गायिका झुमा लिम्बु पनि कलाकर्मीहरूको यो सदिच्छालाई सहयोग पुर्‍याउन सहभागी थिए।

दुवै गायिकाहरूलाई दार्जीलिङका संगीतकार जीवनप्रकाश प्रधानको टोलीले साथ दिएका थिए। आयोजक कलाकर्मीहरूको उद्देश्य भुइँचालोपिडीतहरूको सहयोगसितै दुइपुस्ताका गायक-गायिका अनि गीतसंगीतकारहरूबीच सहकार्य, भारत-नेपालबीच संगीतिक विनियमलगायत बाणी व्याण्डका प्रतिभाशाली गायक पुष्पण प्रधान विशिष्ट गीतसंगीतको रस कालेबुङे संगीतप्रेमीहरूलाई आस्वादन गराउनु पनि थियो। संगीतकार अम्बर गुरूङको छत्रछायाँमा रहेर नेपाली संगीतजगतमा ख्याति कमाइरहेकी झुमा लिम्बुले पनि अर्थपोर्ण गीतहरू प्रस्तुत गरेर दर्शकहरूलाई आनन्दित तुल्याएकी थिइन। पहिलोपल्ट भारतेली नेपाली संगीतश्रोताहरूलाई आफ्नो गीत सुनाइरहेकी झुमालाई पनि आयोजकहरूले कदरपत्र प्रदान गरि सम्मान जनाएका थिए। यस अवसरमा डूवर्सको बाणी व्याण्ड अनि यसका गायक पुष्पण प्रधानको प्रस्तुति बेजोड थियो।

आफ्ना अनि अरूका गरी उनले झण्डै एक दर्जन गीत गाएका थिए। फत्तेमान राजभण्डारीको मर्न बरू गारो हुन्नबाट शुरु गरेर मनोज बोगटीको शब्द र आफ्नै संगीत रहेको ‘ए बूढा बा! यो त मेरो समय हो’ भन्ने अन्तिम गीत गाएर लगभग दुइ घण्टासम्म श्रोताहरूलाई बाँधेर राख्न उनी सफल भएका थिए। दर्शकश्रोताहरूसँग सम्वाद गर्दै गीत प्रस्तुत गर्ने शैलीले पनि उनलाई यस दिन धेरै रूचाइएको थियो। नेपालीसंगीतमा सुफीसंगीतको स्वाद दिने उनको गीत र गायिकीप्रति विशेष गरी युवापुस्ताका श्रोताहरू मोहित भएका थिए। पुष्पणको बेजोड प्रस्तुतिले मुध भएका संगीतकार जीवनप्रकाश प्रधानले कार्यक्रमबीच नै आफ्नो रेकर्डिङ स्टुडियो रिदमको तर्फबाट बाणी व्याण्डको एउटा एल्बम निकाल्ने घोषणा पनि गरेका थिए। यो कार्यक्रमको अर्को विशेष आकर्षण थियो नाटक भानु र पाला। यही नाटकको भाग एक र दुइले चर्चा र लोकप्रियता कमाएका कलाकार ललित गोलेले आफ्नै निर्देशनाअ तयार पारेको भानु र पाला नाटकले दर्शकहरूलाई प्रहसन मात्र प्रदान गरेको थियो तर हालमा सामाजिक अनि राजनैतिक विसंगतिहरूप्रति कलात्मक प्रहार पनि गरेको थियो। उनले यस दिन अगावै प्रदर्शन भइसकेको भानु र पालाको भाग एक अनि दुइसहित तयारीमा रहेको भाग तीनका केही अंशहरूको सम्मिश्रण प्रस्तुत गरेका थिए। गोलेलाई यो नाटकमा महेन्द्र बागदास, मदन भुजेल, बिक्रम पराजुली आदि कलाकारहरूले साथ दिएका थिए।

यो कार्यक्रममा कालेबुङका युवाव्यवसायी सोनाम याक्खा प्रमुख अतिथि थिए भने युवाकवि गगण राई बिशेष अतिह्ति थिए। दुवै अतिथिहरूको बाहुलीबाट कलाकारहरू शान्ति ठटाल, झुमा लिम्बु अनि पुष्पण प्रदानलाई अंगवस्त्र ओडाएर अभिनन्दन गर्ने कार्य गरिएको थियो। दुवैले भुइँचालो पिडीतहरूको सहयोगको निम्ति व्यक्तिगत तर्फबाट राम्रो रकम पनि प्रदान गरेका थिए।

Read More

निराश छन् विधायक डा. छेत्री

कालेबुङ, 26 फरवरी (प्रदीप लोहागुण)ः- 
केही दिन अघि गोजमुमो अध्यक्ष बिमल गुरूङलाई कालेबुङका पत्रकारहरूले सोधे, “डा हर्कबहादुर छेत्री आउँदो चुनाउमा पार्टीले टिकट दिए पनि नलड्ने भन्दैछन्, तपाईँको मन्तव्य के छ?” गुरूङले एकदमै सहजताकासाथ उत्तर दिए, “उनले आफ्नो मन्तव्य जाहेर गरेका हुन् तर पार्टीको निर्णय हुन्छ।

उनले काम राम्रै गर्दैछन्, चलिरहेको छ, आदान प्रदान राम्रै छ। पार्टीको हाइकमाण्डको निर्णय र अनुशासन हुन्छ। त्यही अनुरूप उनले काम गरिरहेका छन्, भइहाल्यो। उनले कोइबेला मन दुखेर केके भनिपठाउँछन्, त्यसलाई हामी नराम्रो भावमा हेर्दैनौं। मन दुखाउनु त पाउछ नि” पार्टीप्रमुखले यो प्रतिक्रिया दिएको यतिका दिनपछि पनि न डा हर्कबहादुर छेत्रीले मन दुखाउन छोडेका छन् न पार्टी नेतृत्वले उनीसँग बसेर चित्त माझामाझ गरेको छ। बरू उल्टै पार्टी र डा छेत्रीको सम्बन्ध 36को आकडामा परिणत हुने क्रममा छ। भोलि शुक्रबार बिधानसभाको बजट अधिवेशनमा भाग लिन कलकता हुइँकिने चटारोमा रहेका डा हर्कबहादुर छेत्रीसँग दस मिनटको छोटो कुराकानीमा पनि यति कुरा बुझ्न गारो भएन। उनीसहित पहाडका तीनजना विधायकहरू भोलि हुने बजेट अधिवेशनको सत्रमा भाग लिन जादैछन्। तर पहाडको हक-हित र सरोकारका कुन कुन मुद्दा र समस्याहरू उठान गर्ने भन्नेबारे उनीहरूलाई न पार्टीले निर्देश दिएको छ न जीटीएले फिडब्याक नै दिएको छ। डा हर्कबहादुर छेत्रीले त झन मोर्चाको दार्जीलिङकेन्द्रित नेतृत्वसँग बसेर पार्टी र मुद्दाहरूबारे छलफल नगरेको नै धेरै भइसकेको छ। बरू उनलाई पार्टीसम्म आफ्नो कुरा पुर्‍याउन मिडीया सहज माध्यम बनेको छ। पार्टी नेतृत्वलाई सोझै भन्न नसकेका कुराहरूले उनले मिडियाबाट छिराएर भन्ने गरेको कुरा पहाडको राजनीतिमा सामान्य चासो राख्ने मानिसहरूलाई पनि थाहा भइसकेको छ। पहाडका तीनैजना विधायकहरू जीटीएका एक्स अफिसियो मेम्बरहरू हुन्। तर जीटीएको बैठक कहिले हुन्छ र केके कुराहरू पारित हुन्छन भन्ने कुरा आधिकारिक रूपले डा हर्कबहादुर छेत्रीलाई थाहा हुँदैन। “बजट सत्रमा के कुराहरू उठान गर्नु पर्ने भन्नेबारे हामीले जीटीएबाट कहिले फिडब्याक पाएका छैनौं” डा छेत्रीले भने। डा हर्कबहादुर छेत्री मोर्चाका प्रवक्ता हुन् अनि कालेबुङका जनप्रतिनिधि। दुइवटा महत्वपूर्ण पदमा बसेका डा छेत्रीलाई अहिलेसम्म जीटीएको बैठकमा निम्ताइएको छैन, पार्टीको राजनैतिक लाइनबारे उनीसँग चर्चा र छलफल नगरिएको त झन कति भयो, उनैलाई हेक्का छैन। “त्यही दार्जीलिङमा बस्ने त्रिलोक देवानलाई जीटीएको बैठकमा कहिले बोलाइँदैन, मेरो के कुरा”  डा छेत्रीले भने। जहिले भेट्दा पनि कलकता हिडँन हतारिरहेका डा छेत्रीलाई अहिले बरू दार्जीलिङभन्दा कलकता नै नजिक लाग्न थालेको जस्तो भान हुन्छ। आज पनि उनी कालेबुङमा सम्पन्न एउटा साहित्यिक कार्यक्रममा दुइघण्टाको निम्ति सहभागी हुन आइपुगेका थिए। बुधबार सम्पन्न विधानसभा सत्रमा राज्यपालको भाषण सुनेर अनि आफ्नो कुरा राखेर बेलुकीको ट्रेन चढेर उनी कालेबुङ आइपुगेका थिए। आज अपरान्ह कार्यक्रम सक्दा नसक्दा उनी कलकताका निम्ति प्रस्थान पनि भइसकेका थिए। पार्टीले उनीसँग किन दूरत्व बनाउन थालेको छ? के उनको कलकतामोह पार्टीलाई मन नपरेको हो कि पार्टीभित्र उनको उपयोगिता समाप्त भएकै हो? मोर्चा नेतृत्व र डा हर्कबहदुर छेत्री, दुवै शिविरबाट समय समयमा आउने विरोधाभाषपूर्ण बयानले यतिबेला प्रश्नहरू सतहमा उठेर आउनु स्वभाविक देखिन्छ। शुरुका दिनमा डा हर्कबहादुर छेत्रीको उपयोगिता पार्टीभित्र कतिसम्म थियो भने बिमल गुरूङसमेत उनको कुशाग्र बौद्धिक क्षमता, वाकपटुता र तार्किकतासँग प्रभावित थिए। पार्टीको हरेक साना ठूला गल्ती र कमजोरीहरूलाई पनि उनी आफ्नो बेजोड तर्कशक्ति र वाटपटुताको भरमा ढाकछोप गर्थे। मोर्चा अध्यक्षले उनको यो गुणको सराहना गर्दै कालेबुङको एउटा कर्यक्रममा सार्वजनिक रूपमै भनेका पनि थिए, “डा हर्कबहादुर छेत्री पार्टीका लागि ढकनी हुन्” तर विधानसभा चुनाउ जितेर कलकता पुगेपछि उनको यो ढकनीको अवतार उघ्रेको देखिन्छ। आफ्नो बौद्धिकता र ज्ञानगुणका कारण उनी एकातिर कलकताको राजनैतिक समाजसँग नजिकिँदै गएका छन् भने अर्कोतिर आफ्नै दलबाट काटिँदै पनि गइरहेका छन। मुख्यमञ्त्री ममता व्यानर्जीसँगसमेत उनको सम्बन्ध यति नजिकिन पुग्यो कि कालेबुङको भ्रमणमा आउँदा मुख्यमञ्त्रीले डा छेत्रीको हिलटपस्थित आवासको चोठाकोठा नै चहारेर फर्किन। यो घटनाले उनलाई लिएर पार्टीभित्र राम्रो सन्देश जान सकेन। विधायक भएको केही महिना पछि उनलाई राज्य सरकारले सेरिकल्चर निदेशालयको महत्वपूर्ण पदमा राख्ने प्रस्ताव पनि दिएको थियो तर पार्टीको नेतृत्व पंक्तिले प्रस्ताव खारेज गरेपछि उनले यति प्रतिष्ठित पद गुमाउनु परेको थियो। उनी र पार्टीबीच अहिले देखा परेको दूरत्वको आरम्भिक चरणको बिन्दुको सूत्रपात यहीबाट भएको थियो। त्यसपछि पछिल्ला चरणमा त्रिपक्षीय अनि द्विपक्षीय वार्ताहरूमा उनलाई सामेल गरिएको देखिँदैन।

बुधबार सम्पन्न बिधानसभाको सत्रमा पनि उनी कालेबुङलाई जिल्लाको मर्यादा प्रदान गरिनु पर्ने कुराको वकालती गरिरहेका थिए। राज्यपालले आफ्नो अभिभाषणको क्रममा अलिपुरद्वारलाई नयाँ जिल्लाको दर्जा दिइएको सन्दर्भ झिकेपछि आफ्नो बोल्ने पालो आएपछि डा छेत्रीले कालेबुङलाई पनि नयाँ जिल्लाको दर्जा दिनु पर्ने मुद्दा विधानसभामा उठाएका थिए। उनले कालेबुङलाई किन जिल्लाको दर्जा दिइनुपर्छ भन्ने तथ्यपरक तर्कहरू सारेका थिए। कालेबुङको जनप्रतिनिधिको हैसियतमा उनले उठाएको यो मुद्दा जनमुखी र सापेक्षित हुनैसक्छ तर यो मुद्दाले पनि उनलाई अझै पार्टीको किनारीकरणको नीतिको शिकार हुनु पर्ने देखिन्छ। विधायकको रूपमा उनले उठाएको यो मुद्दा आफ्नो ठाउँमा सही भए पनि मोर्चाले पार्टीको नीतिगत तहमा कालेबुङलाई जिल्ला बनाउनु पर्ने कुरालाई स्पष्ट रूपमा कहिले उठाएको छैन। यस्तो स्थितिमा पार्टीसँग उनको भुलबुझाइ र दूरत्व मेटिनुका साटो अझै बढेर जाने सम्भावना चुलिएको छ।

Read More

दलमा दक्ष नेताको सङ्कट

कालेबुङ,12 फरवरी (प्रदीप लोहागुण)ः-  

गोर्खा राष्ट्रीय मुक्ति मोर्चाका सर्वमान्य नेता सुवास घिसिङको देहावसान पछि यस दलको अस्तित्व र भविष्यलाई लिएर पार्टी नेतृत्व र कार्यकर्ताहरूमा चिन्ता बढेको छ भने यो दलको उतारचढाउमा चासो राख्नेहरूमा कौतूहल देखा परेको छ। घिसिङको निधनको खबरले निराश र विह्वल कार्यकर्ताहरूको भरोसा थेग्न हतारपतार पार्टीले सुवास घिसिङका छोरा मन घिसिङलाई दलको कमान त सुम्पियो तर लामो राजनैतिक दौडमा पार्टीको रणनीति र कार्यनीति थेग्न सक्ने तिनको क्षमतालाई लिएर दलभित्रै धेरैलाई शंका छ। 5 अप्रेल 1980-देखि मृत्युपर्यन्त गोरामुमोको कमान सम्हालेका सुवास घिसिङजतिको उचाइँको नेता गोरामुमोभित्र देखिँदैन।पार्टीभित्र सधै बटवृक्षजस्तो उभिएका सुवास घिसिङले पनि अन्य क्षेत्रिय दलहरूको परम्परा अनुसरण गर्दै आफूपछि दलको नेतृत्व सम्हाल्ने अर्को नेता बनाउने कार्य गरेनन। सुवास घिसिङका छोरा मन घिसिङलाई पनि बाबुको सहानुभूतिको लहरमा पार्टीको कुर्सी प्रदान गरिएको जस्तो देखिन्छ जबकि गोरामुमो अनि पहाडको राजनैतिक पटलमा उनको नाम कुनै दिन चर्चामा थिएन। उनी राजनैतिक रूपले पनि कति परिपक्व छन भन्ने प्रश्न उठाउनेहरू पनि पार्टीभित्र छन। घिसिङको निधनले जन्माएको नयाँ परिस्थितिमा मन घिसिङलाई पार्टीको नेतृत्व सम्हाल्न त दिइएको छ तर गोरामुमोका दोस्रो दर्जाका नेताहरूमा पनि त्यो कुर्सीसम्म पुग्ने महत्वाकांक्षा भने समाप्त भइहालेको छैन। यतिबेला गोरामुमोको नयाँ नेतृत्वलाई लिएर पार्टी कार्यकर्ता र समर्थकहरूमा केही शंका र अन्योलता त उब्जेकै होला तर यतिबेला यो दलको एडभान्टेज भनेको पार्टीप्रति आशा राखेर बसेका कटटर कार्यकर्ता र समर्थकहरूको समर्थन र आस्था हो। अहिले पनि ‘हरियो झण्डा’-को छहारीमुनि आफूलाई सुरक्षित ठान्ने कार्यकर्ता र समर्थकहरूको कुनै कमी छैन। यस्तो जनसमर्थन र आस्था अरू दलहरूले चाहेर पनि पाउन सकेका छैनन। सांगठनिक शक्तिको आधारमा गोरामुमोलाई अहिले दोस्रो सर्वबृहत दलको रूपमा हेर्न सकिन्छ। तर यति हुँदा हुँदै पनि दलका दिवङ्गत नेता सुवास घिसिङको दीर्घकालिन मौनताले यो पार्टीलाई गतिहीनताको खाडलमा जाक्ने काम भने अवश्यै गरेको छ। यतिबेला गोरामुमो नेतृत्वसँग आन्तरिक अनि वाह्य दुवै खाले चुनौतिहरू खडा भएका छन। दलका सर्वमान्य नेताको निधनले कार्यकर्ता र समर्थकहरू निराश र पलायन हुने सम्भावना बढेको छ। तिनका भरोसा र आस्थालाई नयाँ नेतृत्वले कसरी व्यवस्थापन गर्ने हुन् भन्ने कुरा चुनौतिपूर्ण नै देखिन्छ। यी बाहेक गोरामुमोभित्र निर्माण भएको नयाँ परिस्थितिमा नेतृत्वको होडबाजी, गूटबन्दी र आन्तरिक चलखेल हुनसक्ने सम्भावना पनि देखिन्छ। अर्कोतिर, लामो समयदेखि राजनैतिक क्रियाकलाप शून्य रहेको यो दललाई सांगठनिक रूपले पुनर्गठन र सुदृढीकरण गर्नु पर्ने खाँचो देखिन्छ। अर्कोतिर, पहाडको राजनीतिमा चासो राख्ने एकथरी मानिसहरू घिसिङपछिको परिवर्तित परिस्थितिमा गोरामुमोले राजनैतिक गतिशीलता हासिल गर्न सक्ने अनुमान पनि गर्छन। दलको मूल मुद्दा छैटौं अनुसूचीलगायत पहाडका जनसरोकारका मुद्दाहरूमा नयाँ नेतृत्व सुवास घिसिङझैँ मौनता साँधेर नबस्लान भन्ने उनीहरूको अडकल छ। आफ्ना समर्थकहरूको आस्था कायम राख्न अनि नयाँ मानिसहरूलाई पार्टीसँग जोडेर दलको पुरानो शक्ति पुनर्बहाल गर्ने दिशामा पनि नयाँ नेतृत्वले राजैतिक गतिविधि र अभ्यास शुरु गर्न सक्ने राजनीति सचेत मानिसहरूको सोचाइ छ।

Read More

सिक्किसँग मिल्ने - गुरूङ

कालेबुङ,11फरवरी (प्रदीप लोहागुण)ः-

  सम्पूर्ण गोर्खा जातिलाई जनजातिको मर्यादा दिलाउने मुद्दामा गोजमुमो अध्यक्ष अनि जीटीए प्रमुख बिमल गुरूङ सिक्किम सरकारसँग मिलेर काम गर्न आग्रही देखिएका छन। एउटा धार्मिक अनुष्ठानमा सहभागी हुन कालेबुङ आएका मोर्चा प्रमुख गुरूङले पत्रकारहरूलाई यस आशयको बयान दिएका छन। सिक्किमका मुख्यमञ्त्री पवन चामलिङको एसडीएफ सरकारको लक्ष्य सम्पूर्ण गोर्खा जातिलाई जनजातिको दर्जा दिलाउने हो भन्ने बयानलाई केन्द्र गरी पत्रकारहरूले उनको प्रतिक्रिया जान्न चहाँदा गुरूङले यस्तो विचार व्यक्त गरेका हुन।  यो मुद्दामा सिक्किम सरकार र जीटीएले संयुक्त रूपमा काम गर्न सके यसको द्रूत परिणाम देखा पर्ने गुरूङको धारणा छ।

यसको निम्ति एउटा संयुक्त समिति गठन गरेर पहल गर्न सकिने उनले प्रस्ताव पनि राखेका छन। यो साझा मुद्दामा दुवै क्षेत्रबाट संयुक्त रूपमा काम हुनु पर्ने आवश्यकता रहेको बताउँदै बिमल गुरूङले भने, “हामीले जीटीए क्षेत्रका जातिहरूलाई जनजाति बनाउने होइन, सम्पूर्ण भारतका गोर्खाहरूलाई जनजाति बनाउने कुरा हो। सिक्किम, पूर्वोत्तरलगायत अन्य क्षेत्रहरूमा बस्ने सबै गोर्खाहरूलाई यसको खाँचो छ। यसको निम्ति हामी चाढैँ नै सिक्किमका मुख्यमञ्त्रसँग बसेर वार्ता गर्ने छौं। पार्टीगत रूपमा हामीले यो मुद्दालाई केन्द्र सरकारसमक्ष पुर्‍याइ सकेका छौं तर संयुक्त रूपले काम गर्न सिक्किमको पनि मदत चाहिन्छ। हामी आपसमा बसेर राम्ररी काम गर्‍यौं भने छिट्टै नै यसको परिणाम निस्किहाल्छ। हामीले शुरुमा नै उठान गरेको मुद्दा हो जुन जीटीएको सम्झौतामा पनि उल्लेख छ। भोलिको दिनमा सिक्किम सरकार र जीटीएको एउटा संयुक्त समिति गठन गरेर काम गर्न सक्य़ौं भने अझ उत्तम हुनेछ। यसमा अझै पूर्वोत्तरका प्रतिनिधिहरूलाई पनि सामेल गर्न सकियो भने व्यापक तहमा काम गर्न सक्छौं। यो जातिको मुद्दा हो, यसमा अगुवाइ कसले गर्छ भन्ने कुरा आउदैन। भोलिको दिनमा सिक्किमका मुख्यमञ्त्री र जीटीएका प्रमुखले सोचे भने भैहाल्ने कुरा हो। मन मिल्नु पर्छ। हामी भिन्न भिन्न प्रकारले हिड्यौं भने त हाम्रो माग पनि भङ्गलिन्छ। हामी एक भएर काम गर्‍यौं भने सबैको हित हुन्छ। म सानो मान्छे हूँ, यसको निम्ति म मेरो पक्षबाट पहल गर्छु”

 अर्कोतिर, दिल्ली विधानसभा चुनाउमा आम आदमी पार्टी (आप)को अप्रत्यासित विजयबारे सञ्चारकर्मीहरूले उनको प्रतिक्रिया लिन चहाँदा गुरूङले भाजपाको पक्षमा रक्षात्मक टिप्पणी जाहेर गरेका छन। दिल्लीको चुनाउमा आपको बिजय भए पनि केन्द्रमा भाजपाको पूर्ण बहुमतको सरकारलाई आँखीओझेल गर्न नमिल्ने उनको भनाइ छ। “केन्द्रमा सरकार कसको छ? भाजपा पूर्णमत लिएर केन्द्रमा बसेको छ। दिल्लीको चुनाउमा हारेको छ तर यस अघिको तिनवाट राज्यको चुनाउमा जितेको छ, त्यसको कुरा चै किन नगरेको मान्छेले? राज्यलाई कोष दिने नै केन्द्र हो। केन्द्र सरकारले माया गरेन भने त्यो राज्य चल्नु सक्छ? बङ्गालको हालत कस्तो छ, सबैले देखेकै छ। बिजेपीलाई दुश्मनीको दृष्टिले हेर्नेहरूको संख्या बढेको छ। बिजेपीको केही कमजोरीहरू भयो होला जसले गर्दा पराजय भोग्नु पर्‍यो तर आपको लागि पनि शासन चलाएर बस्नु कम चुनौतिपूर्ण छैन”

 यता, आफ्नै दलका विधायक अनि केन्द्रीय प्रवक्ता डा हर्कबहादुर छेत्रीले बेलाबेला जाहेर गरिरहने विरोधाभाषपूर्ण बयानका बारेमा पनि पत्रकारहरूले गुरूङको मन्तव्य मागेका थिए। विशेष गरी आउँदो विधानसभा चुनाउमा पार्टीको उम्मेद्वारिता स्वीकार गर्ने डा हर्कबहादुर छेत्रीको बयानलाई केन्द्र गरी सोधिएको प्रश्नमा गुरूङले भने, “उनले आफ्नो मन्तव्य जाहेर गर्छन् तर पार्टीको निर्णय हुन्छ। उनले काम राम्रै गर्दैछन्, चलिरहेको छ, आदान प्रदान राम्रै छ।पार्टीको हाइकमाण्डको निर्णय र अनुशासन हुन्छ। त्यही अनुरूप उनले काम गरिरहेको छन्, भइहाल्यो। उनले कोइ बेला मन दुखेर केके भनिपठाउँछन्, त्यसलाई हामी नराम्रो भावमा हेर्दैनौं। मन दुखाउनु त पाउछ नि”

Read More

सहीद कर्णेल एमएन राय, कालेबुङको "तपन"

कालेबुङ, 29 जनवरी।(छेवाङ योञ्जन) "आफ्नो भूमिका यसरी निर्वहा गरी कि पर्दा झरिस्काद पनि थप्पड़ी बजिरहोस्" 2/9 गोर्खा राइफलका अधिकारी कर्णेल मनिन्द्रनाथ रायले आफू सहीद हुन अघि सम्पूर्ण देशवासीलाई यस प्रकारको सन्देश दिएकाछन्। हालको प्रसिद्ध सामाजिक सञ्जाल वाट्सएपमा यस्तो स्टाट्स लेख्नसाथ कर्णेल मनिन्द्र रायको जीवनमा पर्दा झरिसकेको छ अनि तिनको सम्झानामा हाल देशका तमाम नागरिकहरूले थप्पड़ी बजाइरहेका छन्। तर, धेरैलाई थाहा नभएको कुरा ! सहीद बनेका कर्णेल मनिन्द्रनाथ रायको गहिरो सम्बन्ध कालेबुङसँग जोडिएको थियो। कुरा पचासको दशकको हो।

तिनका पिता नगेन्द्र प्रसाद राय एव एनपी सर कालेबुङ सरकारी विद्यालयका प्रधानाध्यपक थिए। त्यस समय तिनी प्रसिद्ध एनसीसी शिक्षकका नामले कालेबुङमा परिचित थिए। तिनै एनसीसी शिक्षकका कान्छा छोरा हुन् सहिद मनिन्द्रनाथ राय एव कर्णेल एमएन राई उर्फ "तपन"। सहीद कर्णेल एमएन रायलाई तिनका समकालिनहरूले "तपन"ले सम्बोधन गर्थे। सन् 1952 सालतिर यहाँको इञ्जीन डाँडा परिसरमा अवस्थित राँनी कोठीमा राय परिवार वसोवास गर्थे। त्यसै कोठीमा 1974 सालमा नगेन्द्र प्रसाद रायको कान्छा छोराको रूपमा सहीद एमएन रायले जन्म लिएका थिए। तिनका दुइ दाजुहरू छन् दिरेन्द्रनाथ राय अनि यतेन्द्रनाथ राय। पिता एनपी राय एनसीसीका शिक्षक रहेका कारण नै तिनका तीनैजना छोराहरू देश रक्षका लागि मरिमेट्थे। फलस्वरूप जेठा छोरा गोर्खा राइफलका कर्णेल हुन हाल तिनी कलकतमा सेवारथ छन्। असममा सेवारथ रहेका माइला छोरा अर्धसैनिक बलमा कमानडेन्ट पदमा छन्। तर, तीन छोराहरू मध्ये आज कान्छा छोरा एमएन रायले भने रणभूमिमा नै विरगति प्राप्त गरे। राय परिवारका खुबै नजिकका छिमेकी अधिवक्ता डी एन पाण्डेले सहीद कर्णेल एमएन रायलाई नजिकबाट चिनेका छन्। सानदेखि नै सहीद एमएन रायमा देश प्रेमको भवना ओतप्रोत भएको तिनी बताउँछन्। देशको 66 औँ गणतन्त्र दिवसमा तिनले युद्ध सेना मेडल ग्रहण गरेक थिए। उक्त सम्मान प्राप्त गरेको 48 घण्टा नबित्दै कर्णेल एमएन रायले जम्मू-काशमिरको पुलवामा आतंकवादी आक्रमणमा विरगति प्राप्त गरेका हुन्। विरगति प्राप्त पछि "नेशनल हिरो"को उपाधी पाएका कर्णेल एमएन रायले आफ्नो प्रथमिकस्तरको शिक्षा कालेबुङकै सेभेनडेज एडभेन्टिज चर्च स्कूलबाट ग्रहण गरेका थिए। त्यस पछि यहाँको सरकारी विद्यालयबाट तिनले बाह्रौ श्रेणीसम्मको शिक्षा आर्जन गरेका थिए। सानैछदा पिताका एनसीसी ड्रेस लगाएर तिनले सेनाको खाटी नकल गर्थे। त्यसैले अह्लावाद विश्वविद्यालयको अध्ययन पछि तिनी 2/9 गोर्खा राइफलमा भर्ना भएका थिए। जन्मदेखि युवाकालसम्म कालेबुङमै हुर्केका कर्णेल एमएन रायले विरगति प्राप्त गरेको घटनाले कालेबुङका तिनका मित्रमण्डली, परिचित र शुभचिन्तकहरूलाई ममार्हत पारेको छ। यता, तिनका छिमेकी डीएन पाण्डेले तिनको बिरता अनि इमान्दारीताको गुणगाण गरेका छन्। आफ्नो तीनै जना छोराहरूलाई देश रक्षका निम्ति अर्पण गर्ने एनपी राय औकाश ग्रहण पछि भने आफ्नै पूर्खौली थलो उत्तर प्रदेशको डेढ़ागावामा बस्दै आइरहेका छन्। तर, आफ्नो सरकारी भत्ताको सिलसिलामा तिनी विगत 2013 सालसम्म कालोबुङ आइनै रहन्थे। हाल तिनले 80 वर्ष पुरा गरिसकेका छन्।

कालेबुङकै माटोमा हुर्केका कर्णेल एमएन रायले आफू पछि आफ्नी स्वास्नी प्रियाङ्का, 12 वर्षीय छोरी अलका, 9 वर्षीय छोरी रिचा अनि 7 वर्षे छोरा अधित्यलाई छोडी राखेका छन्। आज तिनको अन्तिम संसकार सैनिक सम्मानको साथमा दिल्लीमा सम्पन्न भयो।

युद्ध मैदानमै विरगति प्राप्त गर्ने एमएन रायलाई देशका सम्पूर्ण युवाहरूले उदाहरण स्वरूप लिनु अतिअवश्यक छ। तिनका छिमेकी डीएन पाण्डेले पनि कर्णेल एमएन रायको बिरगतिलाई पहाड़का युवाहरूले प्रेणास्वरूप लिइनुपर्ने बताएका छन्। सहीद हुन अघि तिनले दिएको सन्देश "आफ्नो भूमिका यसरी निर्वहा गरी कि पर्दा झरिस्काद पनि थप्पड़ी बजिरहोस्" यसले केवल भारतवासीलाई मात्र होइन सम्पूर्ण विश्वलाई नै नयाँ उर्जा दिएको छ।

Read More

पेदोङ अग्निकाण्ड, अग्निशमन विभागको माग

कालेबुङ, 28 जनवरी (छेवाङ योञ्जन) कालेबुङ खण्ड दुइको प्रमुख वाणिज्य केन्द्र मानिने पेदोङलाई 27 जनवरी बेलुकीको विषण अग्निकाण्डले करोडौको नोक्सान पुऱ्याएको छ। अग्निकाण्डले कालेबुङ शहरदेखि कुल 22 किलोमिटर टाड़ामा अवस्थिति उक्त बजारको लगभग 40 वटा घरलाई क्षति पुऱ्याएको छ। अग्निकाण्डका चपेटमा परेका 40 परिवारका कुल 100 जना भन्दा अधिक मानिसहरू हाल घरविहिन बनेका छन्। पटक-पटक आगलागीको शिकार बनिरहेको पेदोङमा यो आजसम्मकै भयानक अग्निकाण्ड हो। यसैले अग्निकाण्डको घटना पछि चिन्तित बनेका पीडित अनि पेदोङवासीले हाल पेदोङमा नै अग्निशमन विभाग हुनुपर्ने माग गरिरहेका छन्।

घटना 27 जनवरीको मध्यरात 12 बजी तिर भएको हो। जुनबेला पेदोङवासी मस्त निन्द्रामा थिए। तर, बजार माझको चिया दोकानबाट सल्केको आगोले केही क्षणमा नै भीषण रूप लिँदा सम्पूर्ण बजारवासीको होस, हवस उढेको थियो। लगभग 30 मिनट भित्रमानै आगलागीको भिषणरूप आम मानिसको नियन्त्रणदेखि बाहिर पुगीसकेको थियो। मध्यरातमा शुरू भएको उक्त अग्निकाण्डले केही बेरमा नै छेउछाउको दोकान-पाठ अनि निजी आवसहरूलाई आफ्नो चपेटमा लिइसकेको थियो। पीडितहरूले आफ्नो ज्यान बाहेक यस काण्डबाट केही पनि जोगाउन सकेनन्। अग्निकाण्डमा आफ्नो ज्यानको क्षती नभएता पनि 40 वरिवारले युगौ देखि थुपारेका धन-सम्पती भने पूर्णरूपले नष्ट भएको छ। पेदोङ हाट-बजार परिसरमा लागेको उक्त आगोले क्षेत्रका धेर जस्तो काठको घरहरूलाई पूर्णरूपले ध्वस्त पारेको छ। पक्का घरहरू समेतलाई आंशिक रूपले क्षती पुऱ्याएको छ। उक्त आग्निकाण्डले लगभग 10 करोड़सम्मको क्षती पुऱ्याएको पीडितहरूको अनुमान छ। आगलागी घटनाको 30 मिनट पछि भने पेदोङ सेनाका जवानहरूले आगोलाई नियन्त्रणमा ल्याउने प्रयास गरेका थिए। सेनाका जवाहरूले केहीहदसम्म आगोलाई नियन्त्रणमा ल्याउन सफल बनेका थिए। तर, आगोलाई पुर्णरूपमा नियन्त्रणमा ल्याउन नसकेको प्रत्यक्षदर्शीहरूको भनाइ छ। पछिबाट रम्फू अनि सिङ्तामको दमकलहरू पेदोङको आगो निभाउन आइपुगेको थियो। तर, पेदोङदेखि 22 किलोमिटरको टाड़ामा मात्र रहेको कालेबुङ आग्निशमण विभागको दमकल भने घटना भएको 2 घण्टा पछि मात्र पेदोङ पुगेकोमा पीडित पक्षको धेर गुनासो छ। यसैले आज घर विहिन बनेका पेदोङ अग्निकाण्डाका पीडितहरूले पेदोङमा नै अग्निशमन विभाग हुनुपर्ने माग गरिरहेका छन्। अग्निकाण्डका पीडित सुशीलले अग्निकाण्डबारे जानकारी दिँदै आज 40 परिवार घर बिहिन बन्न पुगेको बताए। तिनले आफ्नो लगायत आफ्नै काकाको 6 परिवार रहेको घर पूर्णरूपले नष्ट भएको बताए। पेदोङमा नै फायर ब्रिगेट नभएको कारण आज पेदोङ हाटबजार परिसरका व्यवयासहरूले अग्निकाण्डको धेर नेस्कान खप्नु परिरहेको पीडितहरूको भनाइ छ। यता, पीडित विनोद अग्रवालले पनि अग्निकाण्डले आफ्नो स्मपूर्ण घर-सम्पती नष्ट पारेको बताए। तिनले भने आगलागीबाट हामीले केही पनि जोगाउन सकेनौ। तर, सम्पूर्ण पेदोङवासीको निम्ति यहाँ नै फायर ब्रिगेट हुनु आवश्यक छ। तिनी अनुसार पेदोङदेखि पाँच किलोमिटर परिसरमा नै अग्निशमन विभाग हुन आवश्यक छ। पेदोङको हाट बजार कालेबुङ खण्ड दुइ अन्तर्गत पर्ने कागे, रेसी, अलगड़ा, तन्द्रेबुङ आदि ग्रामीण क्षेत्रहरूका निम्ति प्रमुख वाणिज्य केन्द्र हो। यसैले पनि पेदोङ हाटले हालमा ठूलोरूप लिइरहेको छ। पेदोङवासी छिरिङ भोटीयाले पनि घटना प्रति खेद प्रकट गर्दै पेदोङमा अग्निशमन विभाग नहुनुमा सरकारको विफल बताएका छन्। विगतमा पेदोङमा घटेको अग्निकाण्डहरूबारे बिवरण दिँदै तिनले भने - पेदोङले विस्तारै शहरको रूप लिइरहेको छ। यसैले पेदोङ अनि अलगड़को माझमा फायर बिग्रेट हुनु जरुरी छ। तिनी अनुसार अलगड़मा फायर ब्रिगेट भए त्यसले पेदोङ, लाभा, बुद्धबारे जस्ता कालेबुङ शहरदेखि टाड़ामा रहेको क्षेत्रहरूसमेतमा समयमा नै सेवा पुऱ्याउन सक्नेछन्। क्षेत्रीय विधायकलाई अघिबाटै पेदोङमा फायर ब्रिगेट हुनुपर्ने मागबारे अवगत गराएको बताउँदै तिनले विधायकले नै यस दिशा तर्फ पहल चाल्नु पर्ने बताएका छन्। यस घटनाबारे जानकारी पाउन साथ क्षेत्रका सभासद दावा लेप्चा घटना स्थलमा पुगेका थिए। घटना स्थलको निरिक्षण गर्दै तिनले पनि पेदोङमा अग्निशमन विभाग हुनुपर्ने दिशामा पहल गरिरहेको बताएका छन्। तिनले भने फायर ब्रिगेटको सेवा हामीले समयमा पाउन सकिरहेका छैनौ। विगतमा पनि पेदोङमा धेरैवटा अग्निकाण्डको घटना घटीसकेको हो। त्यसै कारण हामीले धेरै चोटी पेदोङमा फायर ब्रिगेट हुनुपर्ने माग गरिरहेका छौ। तर, सरकारले यस दिश तर्फ ध्यान दिइरहेको छैन। जुन चै चिन्ताजनक कुरा हो। पेदोङमा घटेको अग्निकाण्डबारे जानकारी लिन महकुमा अदिकारी के राधिका अय्यर, जीटीए सभासदहरू निमा तामाङ, सीपी पौड्याय आदि पेदोङ हाट बजार पुगेका थिए। क्षेत्रवासी अनि उपस्थिति प्रतिनिधिहरूले पीडितहरूलाई राहत पुऱ्याउन एउटा समिति पनि गठन गरेको छ।

हालका निम्ति अग्निकाण्डका पीडितहरूलाई पेदोङ स्वर्जनिक भावनमा राहतको व्यवस्था मिलाएको छ। अर्कोतिर घटनाबारे जानकारी पाएपछि जीटीए प्रमुख एव मोर्चा अध्यक्ष विमल गुरूङले पनि खेद प्रकट गरेका छन्। तिनले एउटा प्रेस विज्ञाप्ती जारी गरी पीडितहरूलाई चाडो-भन्दा चाडो राहत सामाग्री प्रदान गर्ने आश्वसन दिएका छन्। यो समय पहाड़का सम्पूर्ण संघ-संस्थाहरूले पेदोङ अग्निकाण्डका पीडितहरूलाई सह्योग पुऱ्याइ दिने अपिल गर्दै तिनले आफूस्वयम पनि पेदोङ आउने बचन दिएका छन्। पीडितहरूको सूची सीआर राई, छगमल गर्ग, सुरेश अग्रवाल, सुनिल अग्रवाल, किशाल अग्रवाल, अजय अग्रवाल, विनोद अग्रवाल, मनोज अग्रवाल, डन अग्रवाल, मुकोश अग्रवाल, रूपेन अग्रवाल, फेमश टेलर, नविन विश्वकर्म, सुखसागर, विद्यासागर साहा, अलतु कानु, सुवास कानु, भूपाल कानु, दर्मेन्द्र कानु, निर्मल कानु, विसाल कानु, सन्दिप जैन, रामनाथ मह्तो, सुपेनद्र मह्तो, सन्तोष मह्तो.

Read More

दार्जीलिङमा, सेन्तेरेम फिभर

सेन्तेरेम सेन्तेरेम हाइदिउ न सेन्तेरेम, हालमा सबैको मुखमा यो गीत झुण्डीएको छ। भनौ नेपालीहरूको अधिक बसोबास रहेको दार्जीलिङ पहाड़मा अहिले सेन्तेरेम फिभर छाएको छ। बिजय, बिकाशको म भए पर्देशी, थुपदेन भोटीयाको मेरो हजुर झुपडी बास छ, अनि मन्त्र ब्याण्डको रक नम्बरहरू पछि अहिले सेन्तेरेमले दार्जीलिङको सङ्गतीक क्षेत्रमा बलियो स्थान पाइरहेको छ।

बितेको वर्षको मध्यतिरतिरदेखि अत्याधिक चर्चामा रहेको गीत सेन्तेरेमको अडियो क्यासेट आज औपचारिक रूपमा व बिमोचन गरियो। विमोचन अघिदेखि नै नेपाली साङ्गीतिक क्षेत्रमा प्रसिद्धि कमाइसकेको यस गीति एल्बम आज राई समुदायको येलेदोङ पर्वअवधि सिक्किमका गायिका नर्थ इस्ट सुपरस्टार रेमन्ती राईको बाहुलीबाट गरिएको थियो। सेन्तेरेम अनि अन्य चारवटा गीतहरू रहेको यस एल्मबका गीतकार उज्ज्वल बमजन हुन् भने अजय राई अनि निलम मोक्तानको सङ्गीत संयोजनमा तयार भएको यस एल्बमका गीतहरू स्थानीय भालुखोपनिवासी प्रणेश राईले गाएका छन्। गायक प्रणेश राई यस गीतको सफलापछि अध्याधिक खुशी छन्।

यसै गीतले नै आफूलाई गायकको रूपमा स्थापित गरेपछि उनले अहिलेसम्म दार्जीलिङ, खरसाङ सिलगडी, कालेबुङ आदि ठाउँहरूमा प्रस्तुति दिने अवसर पाएका हुन्। “कुनै पनि गायकको एल्बम निकाल्ने सपना हन्छ”-प्रणेश भन्छन्-“यसैले आज पहिलेबाटै चर्चा पाइसकेको गीतहरू समावेश रहेको एल्बम सेन्तेरेम निक्लाल्न पाउँदा सन्तुष्ट लागेको छ।” आज सेन्तेरम-को अडियो क्यासेट सार्वजनिक भएपछि पछि,बाट यसको भिडियो एल्बम पनि बनाउने प्रणेशले सोच बनाएका छन्।

Read More

शेर्पा समुदायलाई खुसी पार्दै मुख्यमन्त्री

कालेबुङ, 24 जनवरीः- (प्रदीप लोहागुण)ः- प्रत्येकपल्ट दार्जीलिङ पहाडको भ्रमणमा आउँदा यहाँको कुनै न कुनै एक जातगोष्ठीलाई खुशी पार्ने पश्चिम बंगालकी मुख्यमञ्त्री ममता व्यानर्जीले यसपालिक भ्रमणमा यहाँका शेर्पा समुदायलाई खुसी पारेकी छन।

नेताजी सुवासचन्द्र बोसको 119औं जन्म दिवसको अवसरमा आयोजित कार्यक्रमको मञ्चबाट मुख्यमञ्त्री ममताले लेप्चा र तामाङलाई जस्तै शेर्पा समुदायको निम्ति पनि विकास बोर्डको घोषणा गरेर एउटा जातिलाई मात्र खुसी पारेकी छैनन तर भविष्यमा उठ्न सक्ने गोर्खाल्याण्डको आवाजलाई पनि खण्डित पार्न सफल भएकी छन। दार्जीलिङको चौरस्तामा आयोजित नेताजीको जन्म दिवसको कार्यक्रममा राज्यले चाढै नै शेर्पा कल्चरल बोर्डको गठन गर्ने औपचारिक घोषणा गरिन। उनले नयाँ बोर्डको गठनको घोषणासँगै यसको निम्ति राज्यले पहिलो चरणमा पाँच करोड रूपियाँ विकासकोषको रूपमा अनुदान दिने वचन पनि दिइन। यस अवसरमा जीटीएका उपप्रमुख कर्णेल रमेश आले, सभासद् रोशन गिरीलगायत गोजमुमोका बिधायकहरू डा हर्कबहादुर छेत्री, डा रोहित शर्मा अनि त्रिलोक कुमार देवानले पनि मञ्च साझा गरेका थिए। मुख्यमञ्त्रीले शेर्पा समुदायका 10 वटा विपन्न परिवारका निम्ति एक लाख गरेर सहयोग प्रदान गर्ने घोषणा पनि गरेकी छन। बर्ष 2012 देखि अलग बिकास बोर्डको माग गर्दै आइरहेका पहाडका शेर्पा समुदायका मानिसहरू मुख्यमञ्त्रीको ताजा घोषणाले हर्षित बनेका छन।

Read More

अधुरो सड़क पुर गर्ने गाँऊलेहरू

कालेबुङ, 21 जनवरी।(छेवाङ योञ्जन) प्रधानमन्त्री ग्राम सडक योजना अन्तर्गत अधुरो रहेको सड़कलाई पुरा गर्न कास्योङवासी निर्माण कार्यमा उत्रेका छन्। प्रधानमन्त्री ग्राम सडक योजना अन्तर्गत कास्योङ सिन्कोना बगानको कास्योङदेखि 12 धुरेसम्म पुग्ने सड़क निर्माण कार्य विगत 2012मा शुरू भएको थियो। तर, सड़क निर्माण अवधि पैह्रो गएको कारण त्यस समय सड़क निर्माण कार्य ठप्प बनेको थियो।

पैह्रोको कारण बन्द भएको सड़क निर्माण कार्य आजसम्म पनि पुरा नहुँदा आज कास्योङवासी आफैहरू सड़कमा उत्रेर अधुरो सड़कलाई पुर्ण गर्न कम्मर कसेका छन्। कास्योङका लगभग सय जना युवाहरू औजारको साथमा अधुरो सड़कमा उत्रेका छन्। आज बिहान ठिक 9 बेजीदेखि सड़क निर्माण कार्य शुरू गर्दै गाँऊलेहरूले प्रधानमन्त्री ग्राम सडक योजनालाई खरो जवाब दिइएको छ। सड़क निर्माण कार्यमा उत्रका क्षेत्रका युवक धिरज राईले कास्योङवासीको निम्ति उक्त सड़क अतिनै महत्तवपूर्ण रहेको बताउँदै गाँऊलेहरूको सुविधाको निम्ति सड़क पुनर्मिर्माण अवश्यक रहेको बताए। सड़क निर्माण कार्य अधुरो रहेको विषय लिएर धेरैचोटी आफूहरूले सम्बन्धित विभागलाई पत्रचार गरेता पनि हालसम्म पनि सड़क निर्माण कार्य शुरू नहुँदा अन्तमा आफूहरू नै सड़क निर्माण कार्यमा संलग्न हुनपरेको तिनको भनाइ छ। तिनले भने - "आफ्नै बलबुतामा सानो गाड़ी भए पनि छिराउने योजनाले हामीले निर्माण कार्य शुरू गरेका हौ।" यता, क्षेत्रवासी सन्त राईले पनि अधुरो सड़क निर्माण कार्य प्रति गुनासो गर्दै सड़क अधुरो रहेको कारण गाँऊको आर्थनीतिमा असर पुगीरहेको बताए। तिनी अनुसार आफूहरूलाई पेदोङ पुग्नु हाल घुमौरो बाटो जानु पर्नेहुन्छ जसमा दोब्बर गाडीभाडा तिर्नु परिरहेको छ। तिनले भने - "सड़क अधुरो रहेको कारण कुनै पनि सामाग्रीहरू गाँऊसम्म ल्याउनुलाई डबल गाड़ीभाड़ तिर्नुपरिरहेको छ" गाँऊको दुखेसोहरू बताउँदै तिनले भने "आज गाँऊलेहरूले त सड़क निर्माण गर्न सकिरहेका छन् भने सम्बन्धित विभागले किन सक्दैन?"

Read More

नर्सहरूकै भरमा प्राथमिक स्वास्थ्य केन्द्र

कालेबुङ, 21 जनवरी।(छेवाङ योञ्जन) जीर्णा अवस्थामा रहेको मनसोङ सिन्कोना बगानको प्राथमिक स्वास्थ्य केन्द्रलाई आज क्षेत्रका फुटबल क्लबले राहत सामग्री प्रदान गरेको छ। डाक्टरसमेत नरहेको उक्त प्राथमिक स्वास्थ्य केन्द्रमा पुगेर क्षेत्रका सचेत युवाहरूले 10 वटा म्याट्रेस प्रदान गरेका छन्। मनसोङ प्राथमिक स्वास्थ्य केन्द्रको अवस्था दिनप्रतिदिन सोचनीय बन्दै गइरहेको छ। जसको कारण केन्द्रमा बिमारीहरूलाई सुत्नका निम्ति खाटसमेतको उचित व्यवस्था छैन। केन्द्रको यसै समस्यालाई ध्यानमा राख्दै आज मनसोङ फूलबल क्लबले म्याट्रेस प्रदान गर्दै केन्द्रमा उपचारका निम्ति आउने बिमारीहरूलाई सह्योग पुऱ्याउने प्रयास गरेका छन्।

केन्द्रलाई म्याट्रेस प्रदान गर्न फुटबल क्लबका सहल्लाकार गञ्जु लामा, सिन्कोना बगानका सह-व्यवस्थापक डीडी मोक्तान, हू-क्यर्सका संयोजक एरोन योञ्जनलगायत क्लबका प्रतिनिधिहरू अनि सदस्यहरू राहत सामाग्रीकोसाथमा उक्त केन्द्रमा पुगेका थिए। उपस्थित प्रतिनिधिहरूले केन्द्रका नर्स लक्खीडोमा शेर्पाको हातमा राहत सामग्री प्रदान गरेका छन्। केन्द्रलाई राहत सामग्री बितरण गरेपछि पत्रकारहरूसँग कुरा गर्दै क्लबका सहल्लाकार गञ्जु लामाले उक्त केन्द्रमा क्षेत्रका पाँचवाट कमानहरूबाट उपचारका निम्ति मानिसहरू आउने बताउँदै बिगत छ महिना अघिदेखि केन्द्रमा डाकटर नहुनुमा चिन्ता प्रकट गरेका छन्। तिनले भने - "केन्द्रको चिन्ताजनक अवस्था देखेर नै आज मनसोङ फुटबल क्लबले यसरी तोसकहरू बितरण गरेको हो।" मनसोङको उक्त केन्द्र हाल केवल नर्सहरूको भरमा मात्र सञ्चालन भइरहेको थाहा लागेको छ। केन्द्रमा आवश्यक ओषधिहरूको पनि उत्तिकै खाचो रहेको बताउँदै लामाले सिन्कोना बगानका युनियनले यस विषयमा पहल चाल्न सक्ने विचार व्यक्त गरेका छन्। यता, केन्द्रका नर्स लक्खीडोमा शेर्पाले क्लबले केन्द्र प्रति पुऱ्याएको सह्योगको स्वागत जनाउँदै अबउसो बिमारीहरूले घरैबाट ओछ्यान ल्याउनु पर्ने समस्याको हल भएको बताइन्। मनसोङ स्वास्थ्य केन्द्रमा बिमारीहरूले ओढने गरेको पात्लो बल्याङकेट देखेर नै क्षेत्रका वेरोजगार युवाहरूले केन्द्रलाई सही सह्योग पुऱ्याएकोमा नर्स शेर्पाले युवाहरू प्रति आभार प्रकट गरिन्। स्वस्थ्य केन्द्रको प्रमुख समस्याबारे बोल्दै नर्स लक्खीडोमा शेर्पाले केन्द्रमा आएका बिमारीहरूलाई आफूहरूको रिक्समा नै औषधि प्रदान गरिरहेकी बताइन्। तिनले भनिन् - "अस्पतालमा प्रथम त डाक्टरको उपस्थिति हुनुपर्ने हो तर, यो केन्द्रमा केवल हामी नर्शहरू मात्र छौ। बिमारीको बिजोग देखि-देखि डाक्टरको प्रतिक्षा गर्न सक्दैनौ त्यसैले हामी आफ्नो रिक्समा नै बिमारीहरूलाई दवाई दिनुपर्छ।" बिगत ढेड वर्ष अघिदेखि उक्त अस्पतालमा डाक्टर नभएको खुलासा पनि नर्स शेर्पाबाट पत्तो लागेको छ। मिडियाले मनसोङ केन्द्रको नाङ्गो तस्वीर देखाउनु पर्ने बताउँदै तिनी भन्छन् - "डाक्टर मात्रै होइन केन्द्रमा दवाइहरूको पनि सर्टेज छ। कमानमा मजदूरी गर्नेहरूले दवाइ पनि किन्न सक्दैनन्। यस्तो अवस्थामा हामी कर्मचारीहरूबाट नै आर्थ सङ्ग्रह गरी औषधिको चाजो मिलाउने गरेका छौ।" मनसोङको उक्त केन्द्र व्यवस्थित साथै उचित ढंगमा सञ्चालित भए यसले क्षेत्रका कुल पाँचवटा कमानहरूका मानिसहरूलाई फाइदा पुग्ने हुन्छ। तर, स्वास्थ्य केन्द्रको अवस्था सोचनिय रहेको कारण मनसोङ संलग्न क्षेत्रका मानिसहरूलाई उपचारका निम्ति कालेबुङ महकुमा अस्पतालमा नै आउनु पर्ने वाध्यता छ। उक्त केन्द्रमा बिमारीहरू राख्ने क्षमता हुँदा-हुँदै पनि उचित सुविधा नहुँदा हाल नर्सहरू केन्दरमा बिमारी राख्न असमर्थ बनेका छन्। गम्भीर अवस्थामा बिमारीहरूलाई कालेबुङ ल्याउनका निम्ति केन्द्रमा एम्बुलेन्स समेतको सुविधा छैन। नर्सहरू अनि कर्मचारीको अभावमा पनि क्षेत्रमा स्वस्थ्य सेवा पुऱ्याइरहेको उक्त केन्द्रको जीर्णोद्वार हुनुपर्ने कुरा मनसोङवासीले पनि बोध गर्न थालेका छन्। सम्बन्धित विभागबाट धेरैचोटी केन्द्रको निरिक्षण गरिएता पनि मनसोङको उक्त केन्द्रले भने आजसम्म पनि काजुली फेरेको छैन। यसैले चाहे केन्द्रका नर्स होस, उपचाराधीन बिमारी होस, वा मनसोङवासी सबैले नै यतिखेर विभागको मुख हेरिरहेका छन्।

Read More

माघे संक्रान्ति, घट्दो तरूलको बजार

कालेबुङ, 14 जनवरी।(छेवाङ योञ्जन) माघे संक्रान्तिको दिन गोर्खा समुदायमा तरुल खाने संस्कार रहेका कारण कालेबुङको बजारमा तरूलको माग बढ्दो छ। आज बुधबारको कालेबुङको हाटमा मागे संक्रान्तिलाई केन्द्र गर्दै कालेबुङ संल्ग्न बस्तीहरूबाट ल्याएका अनेकौँ प्रजातिका तरूलहरूको बजार बढ्दो थियो। कालेबुङको पारसहाटमा सँधै बस्तीका सब्जीहरू बेचबिखन गर्ने 15 माईल निवासी अमृतमाया राई अनुसार उनले यसपल्ट प्रायः सबै प्रकारका तरूलहरू बिक्रीमा राखेका छन्। बनतरूल 100 रुपियाँ प्रतिकिलो, घरतरूल 50 रुपियाँ, सिमलतरूल 30 रुपियाँ, पिडाँलु 60 रुपियाँ लगायतका मूल्यमा तरूलहरू बिक्री भइरहेको छ।

यद्यपि तरूलको बजार बितेका केही वर्षहरू यता घट्दो रहेको उनको भनाइ छ। आफ्नो संस्कार र संस्कृति आजका युवा पीडिले विस्तारै भूल्दै गएका कारण पनि तरूलको बजार घट्दो रहको हुनसक्ने उनको अनुमान छ। यद्यपि आज ठूला-साना लगायतका फूटपातसम्मका सब्जी दोकानहरू तरूलको किनबेच गर्नेहरूको सङ्ख्या धेरै थियो। गोर्खा एवं हिन्दु समुदायमा यसको धार्मिक अनि सांस्कृतिक पक्ष रहेको छ। स्थानीय एक पण्डित गणेश खतिवडा अनुसार ज्योतिष शास्त्रानुसार सौर तिथिको हिसाबले माघे संक्रान्तिदेखि सूर्य धनु राशीबाट मकर राशीमा प्रवेश गरी गरी उत्तरायण हुने हुनाले यसलाई 'मकर संक्रान्ति' पनि भनिएको हो। यसैले माघे संक्रान्तिलाई धार्मिक दृष्टिले मह्त्वपूर्ण मानिन्छ। यसै दिनदेखि सूर्य दक्षिणी गोलार्धबाट उत्तरी गोलार्द तर्फ प्रवेश गर्ने भएकोले दिन लामो र रात छोटो हुँदै जाने विश्वास रहेको खतिवडाले बताए। केही ठाउँहरूमा आज नै मकर संक्रान्ति पालन गरिएको भएपनि आज अपह्रान्न 12 बजीदेखि मात्र सूर्य धनु राशीबाट मकर राशीमा प्रवेश गर्ने हुनाले बिहिबार नै मकर संक्रान्ति पालन गर्नुपर्ने उनको सझाउ रहेको छ। माघे संक्रान्ति पर्वमा यहाँको टिस्टा-त्रिवेणीमा स्नान गरी पूजाआजा गर्नेहरूको सङख्या पनि अहिले घट्दो छ भने केही वर्षदेखि मागे संक्रान्तिमा त्रिवेणीमा लाग्ने मेला पनि आयोजना हुन छोडेको छ। मकर संक्रान्तिका दिन नदीको किनारमा गएर स्नान गरेपछि दान गर्नाले पुण्य प्राप्त भई रोगब्याधिबाट मुक्त भइने जनविश्वास पनि छ।

Read More

जीटीए सञ्चालन गर्न मोर्चा असफल भएको दावी

कालेबुङ, 13 जनवरी। जीटीए सञ्चालन गर्न गोर्खा जनमुक्ति मोर्चा असफल भएको हिल तृणमूल युवा कङ्ग्रेसले दावी गरेको छ। आज एक भेटमा हिल तृणमूलका युवा अध्यक्ष भूपेन्द्र लेप्चाले यस्ता दावी गरेका हुन्। एक प्रश्नको उत्तरमा उनले भने, जीटीएलाई 90 प्रतिशत अधिकार दिएको छ। तर जीटीएलाई सञ्चालन गर्न नसकेर राज्य सरकारलाई दोष दिनु व्यवस्था सञ्चालनमा देखिएको असफलता हो।

जीटीएमा सरकारको बारम्बार हस्तक्षेप भइरहेको गोर्खा जनमुक्ति मोर्चाको आरोपको प्रतिक्रिया दिँदै उनले उल्टै जीटीएलाई पूर्ण स्वायत्तता दिएर पनि पहाडका कुनै समस्याहरू समाधान गर्न नसकेको बताएका छन्। उनी अनुसार पहाडमा अहिले बेरोजगारी, अस्थायी कर्मचारीहरूको स्थायीकरण साथै चिया अनि सिन्कोना बगानका श्रमिकहरूको पर्च-पट्टा मूल समस्याहरू हुन्। तर यी समस्याहरूको सामाधानको दिशमा क्षेत्रीय व्यवस्थाले कुनै काम गरेको छैन। बरू उल्टै अस्थायी कर्मचारीहरूलाई बिनाकारण स्थान्तरण एवं राजनैतिक शिकार बनाएर नोकरी समेत गुमाउनुपर्ने स्थिति सृजना गरेको लेप्चाले आरोप लगाए। यी समस्याहरूलाई क्षेत्रीय व्यवस्थाले समाधान गर्ने दिशमा पहल नगरेपनि हिल तृणमूलले भने यसपल्ट पनि राज्यकी मुख्यमन्त्रीसित यसबारे आवाज उठाउने बताएका छन्। यसअवधि उनले कालेबुङका विधायक डा. हर्कबहादुर छेत्रीको 2016 को चुनाउ नलड्ने घोषणामाथि पनि प्रतिक्रिया जाहेर गरेका छन्। उनले भने, अलग राज्यका निम्ति भनेर नै पहाडबाट तीनजना विधायक अनि एकजना सासंदले चुनाउ जितेका हुन्। तर अहिले आएर 2016 को चुनाउ नलड्ने घोषणा गर्नु जनतासितको घोका हो। चुनाउ नलड्ने घोषणा गर्नको साटो डा. छेत्रीले पहिलेबाट नै राजिनामा दिएको असल हुने लेप्चाले सुझाउ दिएका छन्।

Read More

शारदा काण्डका मुख्य आरोपी कालेबुङ न्यायालयमा

कालेबुङ, 11 अक्टोबर।

शारदा काण्डका मुख्य आरोपी देवजनी मुखर्जीलाई आज कालेबुङ न्यायालयमा पेश गरियो। स्थानीय छिबो बस्ती निवासी उत्तम शंकर विश्वकर्मले एक निवेशकको रूपमा मुखर्जीविरूद्ध मामिला दर्ता गरेकाले उनलाई कालेबुङ ल्याइएको हो। शारदा घोटाला काण्डको आरोपमा उनीविरूद्ध भारतीय दण्ड संहिताको धारा 420 अन्तर्गत मामिला दर्ता भएको थियो। यसै मामिलामा अलिपूर महिला संशोधनगृहबाट कालेबुङ ल्याइएका देवजनी मुखर्जीलाई कालेबुङ एडिसनल चिफ ज्यूडिसियल मेजिट्रेट कोर्टले जमानत दिएको छ। यद्यपि कालेबुङ न्यालयबाट उनले जमानत पाएको भएपनि अन्य न्यालयहरूमा रहेका विभिन्न मामिलाहरूका कारण उनी जेलमुक्त बन्न सकिनन्। स्मरण गराइन्छ, उनी शारदा कम्पनीका कार्यकारी निर्देशकको रूपमा कार्यरत् थिइन्। शारदा काण्डपछि पक्रा परेकी मुखर्जीलाई 16 महिनादेखि अलिपुर महिला संधोधनग्रहमा राखिएको छ। शारदा काण्डमा सिलगढी, मादला, विरभूम लगायतका राज्यभरिका विभिन्न न्यायालयमा उनीविरूद्ध अनेकौं मुद्दाहरू चलिरहेको छ। आज उनले कालेबुङ न्यालयबाट जमानत पाएपनि उनलाई अन्य मामिलाहरूका कारण अलिपुर महिला संधोधनग्रह नै लगिएको छ भने कालेबुङ न्यायालयमा उनको आगामी सुनुवाई 22 अक्टोबरको दिन हुनेछ।    

Read More

पर्यटन उत्सव 2014 शुरू

कालेबुङ, 11 अक्टोबर।

गोर्खाल्याण्ड टेरिटोरियल एडमिस्नट्रेसन(जीटीए) को सूचना एवं सांस्कृतिक विभाग अनि पर्यटन विभागको संयुक्त आयोजनामा आजदेखि सांस्कृतिक पर्यटन महोत्सव कालेबुङ च्याप्टर आरम्भ भएको छ। बितेको वर्षसम्म यसै उत्सवलाई चिया अनि पर्यटन उत्सवको नाम दिएको थियो। यद्यपि यसपल्ट यस उत्सवको माध्मयबाट संस्कृतिको पनि संरक्षण गर्ने उद्देश्य लिएर सांस्कृतिक पर्यटन महोत्सव नामकरण गरिएको हो। पहाडको मुख्य आयश्रोतको रूपमा रहेको पर्यटन विकासलाई थप टेवा पुऱ्याउन दार्जीलिङमा हिजोदेखि यस उत्सव आरम्भ भइसकेको छ भने आजदेखि कालेबुङमा पनि औपचारिक उद्घाटन गरिएको हो। उत्सवको उद्बोधनी कार्यक्रममा यहाँको रामकृष्ण रङ्गमञ्चबाट सद्भावना यात्रा निकालिएको थियो। जुन यात्रामा स्थानीय विभिन्न जातगोष्ठीले सगभागिता जनाएको थियो। ब्याण्ड-बाजासितै निस्केको सांस्कृतिक जुलूसले शहर परिक्रममा गरेपछि मेलाटारमा पुगेर यसको औपचारिक शुरुवात गरिएको थियो। आज पहिलो दिनको कार्यक्रममा जीटीएका उपप्रमुख कर्णल रमेश आले मुख्य अतिथिका रूपमा उपस्थित थिए भने कार्यक्रममा विभिन्न जातगोष्ठिका कलाकारहरूले सांस्कृतिक प्रस्तुति दिएका थिए। आजदेखि शुरु भएको यस उत्सव आगामी 22 अर्टोबरसम्म चलेन्छ। 

Read More

सीके प्रधान हत्यकाण्ड - परिवार निराश

कालेबुङ, 7 मई।
सीके प्रधान हत्याकाण्ड मामिलामा प्रधानका परिवारपक्षले न्याय पाउने आशा मारिसकेका छन्। किनभने प्रधानको हत्या भएको 12 वर्ष बितिसक्दा समेत मुद्दा छिनाफाना हुने कुनै छाँटकाँट छैन।

प्रधानको हत्या भएको 9 वर्षपछि 12 दिसम्बर 2012 मा पहिलोचोटी जलपाइगुढी न्यायालयमा मुद्दा शुरू हुँदा प्रधानका परिवारपक्षले एकचोटी न्याय पाउनसक्ने आशा साँचेका थिए। तर जलपागुढीको सेसन कोर्टमा आजसम्म प्रधान हत्याकाण्डका सबै गवाहीहरूको बयान लिइसकेको छैन। यस मामिलामा 41 जना गवाहीहरू छन्। उनीहरूलाई एक-एकजना गवाहीका रूपमा बोलाइने काम भइरहेको छ। यसैले यस मामिला लम्बिरहेको कारणले

सीके प्रधान परिवारमा न्याय पाउने कुरामा आशा नै हराएर गइसकेको छ। आज स्व. सीके प्रधानका दाजु कर्णल डीके प्रधानले न्यायापालिकाको कार्यनीतिमाथि निराशा व्यक्त गरेका छन्।

“अब त जनताले पनि विस्तारै सीके प्रधान हत्याकाण्डलाई भुलिसकेका छन्”-प्रधानले भने “हाम्रो पनि न्याय पाउने आशा विस्तारै मर्दै गइरहेको छ।

उनी अनुसार यस मामिलालाई लिएर परिवारपक्षले राज्य अनि केन्द्र सरकारसमक्ष अनि न्यायको माग गरेको हो। यसपछि पनि सेसन कोर्टले फाइनल भर्डिक्ट दिन सकेको छैन।

प्रत्येक राजनैतिक हत्याहरूमा नै राजनीतिकरण हुने धारणा राख्ने डीके प्रधानले यस मामिलामा पनि राजनीतिकरण भएकै कारण दोषीहरूले सजाय पाउनमा विलम्ब भएको बताए।

   तिनीअनुसार सीके प्रधानलाई 3 अक्टोबर 2002 मा खुलेआम हत्या गर्ने निरे गुरूङ र दया राई नै हुन्‌ जसको अहिलेसम्म कुनै अत्तोपत्तो छैन। डीके प्रधानले भनेअनुसार निरे गुरूङ अनि दया राईलाई हत्या गर्नेबित्तिकै हत्या गर्न लगाउनेहरूले मारिसकेको हुनसक्छ। तिनको भनाइअनुसार आज पनि हत्याकाण्डको मास्टर माइन्ड भने जीवित नै रहेका छन्‌। पॉंच वर्षसम्म सीबीआईले हत्याकाण्डमाथि छानबीन गरेर न्यायालयमा चार्सिट बुझाएर मुद्दा शुरू भएपनि गवाहीहरू जलपाइगढी न्यायलय धाउन नसक्ने  कर्णल डीके प्रधानले बताए। यसैले आज जम्मै गवाहीहरूले न्यायालयमा उपस्थिति दिन नसक्दा न्यायालयले फाइनल भर्डिक्ट दिन सकेको छैन। हत्याकाण्डको सुनुवाइ जलपाइगढी न्यायलयमा होइन तर कालेबुङमा नै हुनपर्ने परिवारपक्षले माग गर्दागर्दै पनि हुन नसकेको  तिनले बताए।

उनले अझ भने अनुसार सेसन कोर्टले यदि आफूहरूको पक्षमा भर्डिक्ट नदिए उनीहरू उच्च न्यायालय अनि त्यसपछि सर्वोच्च न्यायालयसमेत जानपर्ने हुन्छ। तर यो लामो प्रक्रिया हो। यसका निम्ति धेरै खर्च बेहेर्नुपर्ने हुन्छ। यी कुराहरू पछिबाट परिवारपक्षसित मिलेर निर्णय लिनसकिने भएपनि अहिलेको स्थितिमा यो वर्षौदेखि लम्बिरहेको मुद्दासित उनीहरू सन्तुष्ट छैनन्।

Read More